"An tSaothraí" is an example of "forcheartú"

Several people have asked me, why the t- in the Irish title of "The Breadwinner" - i.e. "An tSaothraí".

The sad answer is: it is wrong. "Saothraí" is indeed the Irish word for "breadwinner", but as it is masculine, it doesn't take that t- in nominative case. "An Saothraí" would be correct. However, in the genitive case - which in this word does not affect the ending - the t- is needed. Thus, "an saothraí" = "the breadwinner", but "airgead an tsaothraí" = the breadwinner's money.

I think this is an example of "forcheartú", i.e. hypercorrection. It means the extension of a perceivedly difficult grammatical feature to where it does not correctly apply, "just in case".

An fíor nach bhfuil litríocht shuimiúil ar fáil?

Nuair nach raibh mé ach i mo thosaitheoir ag foghlaim na Gaeilge, ba é an deilín a bhí le cluinstin ó gach uile dhuine i saol na Gaeilge a raibh aithne agam air ná nach raibh ach litríocht leadránach ar fáil i nGaeilge, leabhair nach gcuirfeadh an t-aos óg suim ar bith iontu, agus ar ndóigh ba é "Peig" ba mhó a bhí i gceist acu. Mar sin chinn mé féin ar an teanga a fhoghlaim chomh foirfe agus a thiocfadh liom agus lón léitheoireachta a sholáthar nach mbeadh an locht sin air.

Tá mé ag foilsiú litríochta sa teanga le deich mbliana anuas, ach san am chéanna is é an tuairim atá ag aibiú agam ná nach í an easpa lónléitheoireachta an fhadhb is mó. Déarfainn go bhfuil cuid mhaith leabhar scríofa ann ach amháin nach n-aithnítear mar dhea-leabhair iad agus nach n-athfhoilsítear iad. Thiar sna nóchaidí, nuair nach raibh ionam ach foghlaimeoir, fuair mé mar bhronntanas ó chairde in Éirinn dhá leabhar le Seán Ó Mulláin: de réir chosúlachta bhí sraith iomlán cumtha ag an scríbhneoir áirithe seo faoi eachtraí na Rianach - teaghlach Éireannach i ré na bPéindlíthe mar a tuigeadh dom - agus bhain an dá úrscéal seo leis an tsraith úd. Eachtraí i stíl Alexandre Dumas a bhí ann, agus an claíomh á bhagairt ó leathanach go leathanach - ní raibh na scéalta leadránach ar aon nós. Sin é an bhreith a thug Alan Titley féin orthu sa mhonagraf mhór faoi na úrscéalta Gaeilge a tháinig óna pheann fadó. Maidir le feabhas na teanga, tá a fhios agaibh chomh dian is a bhím i gcúrsaí na stíle agus na gramadaí - agus na comhréire ach go háirithe - ach ní raibh mé féin ábalta mórán loicht a fháil ar chaighdeán na Gaeilge sna leabhair seo.

Ba é an teach foilsitheoireachta úd FNT - Foilseacháin Náisiúnta Teoranta - a chuir na húrscéalta seo i bprionta. Tá an comhlacht sin féin ar shlí na fírinne leis na scórtha bliain ó shin ach bhí seanstoc de chuid FNT ar fáil sna siopaí leabhar ar fud na hÉireann chomh déanach le deich mbliana ó shin. Mar a thuigim an scéal bhí clú an náisiúnachais ar an ngnólacht, agus is dóigh liom gur cúis é sin le chomh hiomlán is a ligeadh éacht foilsitheoireachta FNT i ndearmad, ionas nach bhfuiltear sásta na leabhair sin a chur in athchló. Is dócha go síltear go bhfuil teachtaireacht idé-eolaíoch iontu a chuirfeadh míchompord ar lucht ár gcomhaimsire. Mé féin áfach ní bhuairfinn mo chloigeann faoi sin.

Go bhfios dom ba é FNT a chuir an chéad eagrán de Mháire Nic Artáin i gcló fosta. Ba mhór an t-athaimsiú é Máire Nic Artáin nuair a d'fhoilsigh Cló Iar-Chonnacht in athuair é faoi dheireadh na nóchaidí. Caithfidh mé a admháil nach raibh mé féin cinnte faoi fheabhas an leabhair nuair a chonaic mé an chéad uair é, ach ansin fuair mé amach gur dea-Ghaeilge amach is amach a bhí ann gan aon fhocal a rá i dtaobh chomh dúisitheach is a bhí an scéal. Dáiríribh chuir sé úrscéalta Joan Lingard faoi Kevin agus Sadie i gcuimhne dom - ar ndóigh tá na leabhair sin ar fáil as Fionlainnis agus bhí nuair a bhí mé féin i mo dhéagóir - agus nuair a chuala mé go bhfuiltear ag léamh Mháire Nic Artáin i scoileanna Éireannacha ba ola ar mo chroí é: leabhar chomh suimiúil chomh dea-scríofa, agus cé nach cainteoir dúchais a bhí san údar bhí máistreacht as an ngnáth sroichte aige sa teanga nuair a bhreac sé síos an saothar sin.

Lá 'le Bríde Sona! (note the s- without séimhiú)

It is again the First of February, also known as Lá Fhéile Bríde, or Lá 'le Bríde. Note that the correct way to wish a good Lá 'le Bríde is to use the MASCULINE form of the adjective, because the noun lá = day is masculine nominative. The fact that there is a lot of stuff between the noun and the adjective does not change anything about that.

So, this is correct:

LÁ 'LE BRÍDE SONA DUIT (to one person)
LÁ 'LE BRÍDE SONA DAOIBH (to several persons)